Wat is een sponning?

Een sponning is een rechthoekig gedeelte aan een van de kanten van een stuk hout, dat is uitgeschaafd of gefreesd. Sponningen, of groeven, zijn veelgebruikte termen in de houtbewerkingssector en kunnen voorkomen in het hout van een kozijn, deur, lijstwerk of eender welk ander soort timmerwerk. Wat meer informatie over sponningen en bijhorende begrippen is hier zeker op zijn plaats.

Verschillende soorten sponningen

Het spreekt voor zich dat er verscheidene soorten groeven, en dus sponningen, zijn. Bij elke soort geeft de naam aan wat de functie ervan is. Een duidelijk overzicht:

Een deursponning
Een raamsponning
Een glassponning
Een kalksponning
Een steensponning
Een messing-en-groef bij delen van een vloer

Bovenstaande zijn enkele van de meest voorkomende types bij timmerwerk in woningen of bedrijven.

Wat is een sponning maat?

Een van de begrippen die vaak gebruikt wordt bij dergelijke groeven, is de sponningmaat. Eigenlijk gaat het hierbij, zoals de naam al een beetje zegt, om de maat van het kozijn waar het glas in moet passen. Het gaat dus eigenlijk om de maat van het glas dat in de groef moet passen. Doorgaans wordt hierbij gerekend op een speling van zo'n 1 centimeter, aangezien die ruimte zorgt voor een goede ventilatie van de ruit als eindresultaat. Per zijde van de ruit wordt op 0,5 centimeter verticaal, én 0,5 centimeter horizontaal gerekend, dus 1 centimeter in totaal!

Wat is een sponning schaaf?

Ook de sponningschaaf is een vaak voorkomend begrip. Het gaat hierbij om een soort gereedschap dat gebruikt wordt om de sponning te maken in een stuk hout, zoals een kozijn. De schaaf verleent zich perfect voor het schaven van vlakke en haakse groeven tot diep in het hout.

Er bestaat een eenvoudig model sponningschaaf, maar ook nog een aantal andere varianten. Zo is er een duplexmodel dat over twee mogelijke posities beschikt voor de beitel. Ook een type waarbij de beitel twee snijvlaken heeft, die haaks op elkaar staan, is een mogelijkheid. In dit geval dient elk snijvlak voor het uitschaven van een andere kant van de groef: onderkant en zijkant.

Het uitschaven van groeven

Het verkrijgen van sponningen in een stuk hout voor een kozijn of deur is op zich niet zo'n complex proces, maar doorgaans wordt het toch op mechanische wijze gedaan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een speciale machine in een timmerfabriek.

Grote en professionele timmerfabrieken beschikken doorgaans over een multifunctionele freesmachine, of een machine die over tot wel zeven schaafassen beschikt. Het hout wordt in dat geval volledig geprofileerd uit de arbeidsgang tevoorschijn, waarna hij gebruikt kan worden in ramen, deuren, kozijnen en nog veel meer.

De oorsprong van het begrip

De herkomst van het begrip is te vinden in het Oud-Franse woord esponde, wat rand betekent, wat dan weer uit het Latijn afkomstig is: Sponda. Dit betekent bed, of het onderstel van een bed. Het is dus al een relatief oud begrip en het werd inderdaad eeuwen geleden al gebruikt ter aanduiding van de inkeping die zich in het hout rondom ramen, kozijnen of deuren bevond.

Tegenwoordig hebben sponningen vooral een functioneel nut: ze zorgen voor een goede ventilatie van een ruimte waar zich ramen, deuren of kozijnen bevinden, terwijl ze er ook voor zorgen dat het glas in zo'n constructie stevig vastzit.